Leesvaardigheid & het vuilnisbakmodel: Henk Post streeft naar een echte leescultuur
Zodra het nieuws bekend werd, zag ik de adviezen alweer van alle kanten binnen stromen op de opiniepagina’s van de media: ‘Er moeten veel meer leraren komen’, ‘Ze moeten meer salaris krijgen’, ‘Er moet beter les gegeven worden’, ‘We moeten de methodes veranderen’, of ‘We moeten de staartdelingen weer invoeren’. Als het gaat om het bevorderen van de leesvaardigheid van jongeren heeft iedereen zijn quick-fix paraat.
En natuurlijk, het ís ook zorgelijk dat de leesvaardigheid zo snel achteruit holt. Volgens een grootschalig internationaal onderzoek onder 15-jarigen in 95 landen (PISA), scoort Nederland heel slecht in vergelijking met andere landen. Uit recent PISA-onderzoek, breed uitgemeten in het nieuws, bleek dat maar liefst een derde van de leerlingen het risico loopt laaggeletterd het onderwijs te verlaten. Dat baart ook ons bij Dunamare grote zorgen.
Maar los je dat op door het salaris van leraren te verhogen? Was het maar zo simpel. Bij het lezen van al die verschillende adviezen moest ik terugdenken aan ‘het vuilnisbakmodel’ van James March dat ik ooit tegenkwam in een studieboek over bestuurskunde. Volgens dit model komen besluiten in organisaties meestal niet tot stand door een zorgvuldige analyse en solide strategie, maar grabbelen besluitvormers in ‘een vuilnisbak vol oplossingen en problemen’. Zodra er een besluit genomen moet worden, wordt een op het oog geschikte oplossing gematcht met een bijpassend probleem.
Mooie initiatieven
Ik denk dat een snelle oplossing op het probleem van de leesvaardigheid plakken, niet gaat werken. Daarvoor is het probleem te complex en speelt het ook al te lang. Op onze scholen hebben we allang mooie initiatieven ontwikkeld om het lezen te bevorderen. Zo heeft het Technisch College Velsen haar taalbeleid ook in andere vakken dan alleen Nederlands geïntegreerd, wordt er op verschillende scholen tijd vrij gemaakt om te lezen en heeft het Coornhert Lyceum net een prachtige nieuwe bibliotheek gekregen met boeken op alle leesniveaus. Maar daarmee kom je er niet.
We missen een leescultuur
Want wees eerlijk: in hoeveel huishoudens gaan de volwassenen de komende kerstvakantie vooral Netflixen en mogen de jongeren ongebreideld gamen? We missen in Nederland een leescultuur, en dat is iets waar we allemaal aan moeten werken. In mijn jeugd mocht ik tot mijn frustratie ‘maar’ 3 boeken per week lenen in de kleine dorpsbibliotheek. Mijn dochter leest voor haar opleiding liever samenvattingen dan de boeken zelf. Tja, er zijn tegenwoordig nu eenmaal veel meer verleidingen.
Goed voorbeeld doet volgen
We zullen een grondige analyse moeten maken, voor een brede aanpak van de lage leesvaardigheid. Wat we in ieder geval nu al kunnen doen, is het plezier van lezen weer duidelijk maken. Door zelf met een boek op de bank te zitten. En tussen de cadeautjes voor elkaar onder de kerstboom ook wat leesvoer te leggen. Een paar tips heb ik vast voor je:
· Voor de besluitvormers onder ons: lees How decisions happen van James March.
· Notities van een generaal van Peter van Uhm is een heel inspirerend boek met tips over leiderschap.
· Voor de jongere lezers is Hoe overleef ik alles wat ik niemand vertel? van Francine Oomen een aanrader.
Ik wens je heel leesrijke feestdagen, waarin je nieuwe inspiratie op doet, tot nuttige inzichten komt en in je verbeelding de mooiste reizen maakt. Want dat is de magische kracht van een goed boek.